Grecja na skraju wytrzymałości – zawieszenie rozpatrywania wniosków azylowych
„`html
Wzrost liczby uchodźców na południu Grecji
W okresie szczytu sezonu turystycznego Grecja boryka się z narastającą falą uchodźców przepływających przez Morze Śródziemne z Libii. Najbardziej odczuwalne skutki dotyczą południowych rejonów Krety oraz niewielkiej wyspy Gawdos, położonej najdalej na południe w Grecji. Gwałtownie rośnie tam presja związana ze stale zwiększającą się obecnością uchodźców, przybywających trasą oddaloną o około 350 kilometrów na południe od Libii. W samym ostatnim tygodniu na Kretę i Gawdos dotarło około 1500 nowych osób lub zostało zatrzymanych przez grecką straż przybrzeżną na pobliskich wodach.
Lokalne służby mają coraz większe trudności z opanowaniem sytuacji. W portach w Chanii, Retimnie i Heraklionie setki ludzi oczekują na dalszy transport w upale. Ostatnio około 500 osób przewieziono do portu Lawrio na wschód od Aten.
Nowe regulacje prawne i kontrowersje
W odpowiedzi na zaostrzenie kryzysu rząd pod kierownictwem premiera Kyriakosa Mitsotakisa wprowadził kontrowersyjną nowelizację przepisów. Przez minimum trzy miesiące nie będą rozpatrywane wnioski o azyl składane przez osoby, które przedostały się do Grecji morską drogą z Libii. Dodatkowo na Krecie przewidziano budowę nowego obozu dla migrantów.
Zgodnie z projektem ustawy, osoby przybywające z Afryki Północnej będą najpierw zatrzymywane na Krecie bez dostępu do procedur azylowych. Po trzech miesiącach planowana jest ich szybka deportacja. Proponowane rozwiązanie wzbudza zastrzeżenia dotyczące zgodności z prawem międzynarodowym, m.in. Europejską Konwencją Praw Człowieka oraz Kartą Praw Podstawowych UE, które gwarantują prawo do rzetelnego rozpatrzenia wniosku o azyl. Eksperci podkreślają, że nowe przepisy mogą być niezgodne z europejskimi standardami i stać się przedmiotem sprawy sądowej na poziomie unijnym.
Problemy praktyczne i krytyka
Z pojawiają się również wątpliwości dotyczące:
- momentu wstrzymania procedury azylowej,
- lokalizacji i warunków zakwaterowania uchodźców,
- ram czasowych i wykonalności planowanych działań.
Wielu obserwatorów dostrzega, że wprowadzenie nowych przepisów jest odpowiedzią na wewnętrzną presję społeczną i polityczną, wynikającą m.in. z medialnych afer czy nierozwiązanych spraw, takich jak katastrofa kolejowa w Tempi. Rząd przedstawia zmiany jako konieczną reakcję na niezwykłą sytuację, jednak eksperci powątpiewają w ich trwałość po ewentualnym zakwestionowaniu w sądzie.
Specyfika wyspy Gawdos
Około 20% uchodźców trafia do Unii Europejskiej właśnie przez Gawdos, oddaloną o mniej więcej 35 kilometrów na południe od Krety. Wyspa ma bardzo ograniczone zasoby infrastrukturalne i nie dysponuje odpowiednimi możliwościami zakwaterowania migrantów. Zapas wody służy głównie lokalnym mieszkańcom i turystom, władze gminy borykają się z niedoborem personelu, a komunikacja z większymi ośrodkami odbywa się jedynie promem. Zaopatrzenie uchodźców traktowane jest jako tymczasowe, z zamiarem szybkiego przekazania ich dalej.
Gawdos korzysta ze wsparcia greckiego Ministerstwa Migracji i akcji statków Frontexu, które udzielają pomocy w sytuacjach zagrożenia na morzu.
Reakcje w Grecji i napięcia społeczne
Całkowite zawieszenie rozpatrywania wniosków o azyl to środek niezwykle rzadki – wprowadzany wcześniej jedynie w okresie pandemii lub wyjątkowych sytuacjach na granicy z Turcją. Nowa strategia rządu uznawana jest za wysoce represyjną i budzi poważne kontrowersje dotyczące poszanowania zasad państwa prawa.
Najważniejsze argumenty krytyków nowelizacji obejmują:
- Odsunięcie ryzyka przekazywania uchodźców do krajów uznawanych za niebezpieczne lub niestabilne.
- Poważne naruszenia międzynarodowych standardów ochrony praw uchodźców.
- Ograniczenia prawa do rzetelnej procedury azylowej.
Na przeszkodzie w budowie nowych ośrodków dla migrantów stają protesty lokalnych społeczności oraz niektórych partii, w tym nawet rządzącej Nowej Demokracji. Sceptyczne stanowisko zajmuje także branża turystyczna, obawiając się negatywnego wpływu sytuacji na wizerunek Krety jako atrakcyjnej destynacji wypoczynkowej. Mieszkańcy nie akceptują przyjmowania uchodźców, jednak brak jest propozycji alternatywnych rozwiązań.
Komisja Europejska została powiadomiona o zmianach i wyraziła zrozumienie dla wyzwań, które stawia przed Grecją ochrona zewnętrznych granic UE. Oficjalne stanowisko Brukseli jest jednak powściągliwe, co ma związek również z kwestiami geopolitycznymi – generał Chalifa Haftar, rządzący wschodnią i południową Libią, wykorzystuje ruchy migracyjne do wywierania nacisku na Unię Europejską w celu uznania swojego reżimu. W ostatnim czasie, podczas wizyty delegacji unijnej, jej przedstawiciele zostali uznani za osoby niepożądane i wydaleni z Bengazi przez rząd Haftara.
„`
