Zmiany w regulacjach budżetowych UE. Jakie korzyści przyniesie to Polsce?

Nowe propozycje dotyczące wydatków na obronność w UE

Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej, w ramach projektu ReArm Europe, przedstawiła plan zwiększenia przestrzeni fiskalnej dla wydatków obronnych. Jednym z narzędzi, które mają zostać zastosowane, jest tzw. klauzula wyjścia, pozwalająca państwom członkowskim na zwiększenie wydatków na zbrojenia bez ryzyka uruchomienia procedury nadmiernego deficytu.

Wydatki na wojsko a deficyt publiczny

Główny ekonomista VeloBanku, Piotr Arak, ocenia, że propozycja UE będzie dla Polski korzystna. Aktualne zasady fiskalne, mimo że Polska przeznacza najwięcej na obronność spośród krajów UE, objęły ją procedurą nadmiernego deficytu. Obecnie deficyt można zmniejszyć jedynie o nowe inwestycje militarne, które już zostały zrealizowane.

Według Rafała Beneckiego z ING Banku Śląskiego, w 2024 roku korekta deficytu wyniosła jedynie 0,2% PKB, podczas gdy w 2023 roku wydatki na obronność wyniosły 4% PKB.

Nowe instrumenty finansowe dla obronności

Kryteria dla nowej klauzuli wyjścia nie zostały jeszcze dokładnie określone, jednak podejście Komisji Europejskiej może być szerokie, wyłączając z deficytu zarówno inwestycje, jak i koszty utrzymania wojska, lub bardziej ograniczone, z precyzyjnie określonymi kategoriami wydatków.

Możliwe skutki dla polskiego deficytu

Rafał Benecki przewiduje, że dzięki złagodzeniu reguł fiskalnych Polska może opuścić procedurę nadmiernego deficytu. Z kolei Karol Pogorzelski z Banku Pekao dodaje, że ułatwi to Polsce zmniejszenie deficytu w relacji do PKB bez konieczności drastycznego cięcia wydatków lub podnoszenia podatków.

W scenariuszu najbardziej optymistycznym, polski deficyt w 2024 roku mógłby zostać zredukowany do około 2%, a w 2025 roku – do 1,7–1,8%. Eksperci jednak częściej wskazują na możliwość wyłączenia z deficytu połowy wydatków na obronność.

Perspektywy wykorzystania nowej przestrzeni fiskalnej

Karol Pogorzelski ocenia, że wydatki na obronność w Polsce utrzymają się na poziomie około 4% PKB. Raport Deloitte prognozuje, że w 2025 roku wydatki te mogą wzrosnąć do 4,7% PKB, a następnie stabilizować się w okolicach 4%.

Sławomir Dudek z Instytutu Finansów Publicznych przestrzega przed wykorzystywaniem nowej przestrzeni fiskalnej na inne wydatki, jak np. rozbudowę programów socjalnych, gdyż mogłoby to prowadzić do ponownego wzrostu deficytu i zadłużenia.

Rafał Benecki zauważa, że kluczowym elementem planu ReArm Europe może być możliwość wykorzystania KPO i funduszy strukturalnych UE, a także nowy instrument pożyczkowy w wysokości 150 mld euro, co stanowiłoby znaczną ulgę dla krajowych funduszy.