Wirtualna rzeczywistość w wojsku: Czy to oszczędność, efektywność i wyższa skuteczność?

„`html

Ekonomiczne realia tradycyjnych ćwiczeń wojskowych

Koszty prowadzenia klasycznych ćwiczeń wojskowych budzą coraz większe obawy wśród wojskowych decydentów i ekonomistów. Każde użycie amunicji artyleryjskiej to wydatek sięgający równowartości używanego samochodu osobowego, a zaawansowane pociski precyzyjne często kosztują ponad 100 tysięcy dolarów za sztukę. Nawet pozornie tańsze rozwiązania generują ogromne nakłady finansowe przy wielotysięcznych zamówieniach na amunicję.

Oprócz wydatków na amunicję, należy doliczyć również koszty paliwa i eksploatacji pojazdów wojskowych – te liczone są już w milionach złotych rocznie na każdą serię maszyn, a komponenty takie jak gąsienice czołgowe wymagają częstych, kosztownych wymian. Organizacja wielonarodowych ćwiczeń, takich jak Steadfast Defender, to dodatkowe setki milionów euro ponoszonych głównie na logistykę, transport i serwis sprzętu.

Porównanie kosztów: VR/AR a tradycyjne szkolenia

Analizy przedstawiają wyraźną różnicę w nakładach finansowych na szkolenia tradycyjne oraz wirtualne. W początkowym okresie wdrożenie rozwiązań VR bywa droższe, jednak już w perspektywie kilku lat koszty utrzymania takiego systemu szkoleniowego radykalnie maleją.

• W pierwszym roku: VR – 327 dolarów na osobę, klasyczne szkolenie – 229 dolarów na osobę.
• Po trzech latach: Koszt szkolenia VR spada do 115 dolarów na osobę, podczas gdy szkolenie klasyczne utrzymuje się na poziomie wyjściowym.
• Przy większej skali (3 tysiące żołnierzy): VR jest aż o 52% tańsze od tradycyjnych metod szkolenia.

Również przykłady armii brytyjskiej pokazują, że zastosowanie platform VR może niemal całkowicie wyeliminować wydatki na amunicję, logistykę i infrastrukturę, co przekłada się na szybki zwrot poniesionych inwestycji.

Wskaźnik zwrotu z inwestycji i wpływ na budżety obronne

Wskaźnik ROI, czyli stopa zwrotu z inwestycji, w przypadku nowoczesnych rozwiązań VR w armii, jest niezwykle korzystny. Badania wykazują, że pełen zwrot kosztów następuje już po 1,5–2 latach, a w niektórych przypadkach nawet szybciej.

1. Batalion pancerny (40 czołgów): roczny koszt szkoleń tradycyjnych szacowany jest na 50 mln zł, podczas gdy przejście na VR wymaga inwestycji 15 mln zł oraz 2 mln zł kosztów utrzymania rocznie.
2. Oszczędności przekraczają 30 mln złotych rocznie, a inwestycja zwraca się w pół roku.
3. Masowe wdrożenie podobnych rozwiązań w armiach krajów NATO pozwoliłoby wygenerować oszczędności rzędu 70–100 miliardów dolarów rocznie.

Krajem, który skutecznie inwestuje w takie rozwiązania, jest Polska – przeniesienie zaledwie 20% budżetu szkoleniowego na technologie immersyjne zwielokrotniłoby liczbę wyszkolonych żołnierzy przy zachowaniu obecnego poziomu wydatków.

Bariery i wyzwania wdrażania technologii VR w szkoleniach militarnych

Realizacja cyfrowej rewolucji szkoleniowej wiąże się z szeregiem przeszkód do pokonania. Najważniejsze z nich to zarówno psychologiczne przywiązanie starszej kadry do sprawdzonych metod ćwiczeń z użyciem prawdziwej amunicji, jak i wysokie koszty początkowe oraz wymóg posiadania wysoko wykwalifikowanego personelu technicznego.

• Systemy muszą przejść rygorystyczne testy oraz certyfikację zgodną ze standardami NATO.
• Wdrożenie technologii wymaga integracji z istniejącą infrastrukturą oraz ciągłego wsparcia technologicznego.
• Istotny jest również czas niezbędny na pełną adaptację nowej technologii oraz przełamanie barier kulturowych wśród dowódców.

Przyszłość szkoleń wojskowych: VR już dominuje?

W najbliższych latach należy się spodziewać intensywnego wzrostu udziału wirtualnych i immersyjnych technologii w procesach szkolenia wojskowego. Prognozy zakładają, że w roku 2026 już co czwarte szkolenie w armiach krajów NATO przeprowadzone będzie w środowisku VR, a dwa lata później odsetek ten wzrośnie do połowy wszystkich ćwiczeń. Ostateczna dominacja rozwiązań cyfrowych przewidywana jest w perspektywie do 2030 roku.

Kluczowe czynniki przyspieszające ten proces to:

• Rosnąca presja na optymalizację kosztów w budżetach obronnych,
• Dynamiczny wzrost możliwości technologicznych i spadek cen sprzętu VR,
• Zmiana pokoleniowa wśród oficerów, którzy coraz chętniej wdrażają nowoczesne narzędzia szkoleniowe.

Najbardziej realistyczny jest model hybrydowy, w którym około 80% wstępnego szkolenia realizowane będzie w wirtualnej rzeczywistości, a pozostałe 20% pozostanie zarezerwowane dla ćwiczeń na prawdziwym sprzęcie w warunkach rzeczywistych.

Konkludując – ekonomiczne zalety szerokiego wdrożenia VR w szkoleniach wojskowych są niepodważalne. Każdy dzień klasycznych manewrów może kosztować majątek, który alternatywnie można zainwestować w rozwój nowoczesnych technologii. Przeniesienie znacznej części ćwiczeń do rzeczywistości wirtualnej to nie przyszłość, ale teraźniejszość nowoczesnych sił zbrojnych, a wyścig po dominację w tej dziedzinie już się rozpoczął.

„`