Popularne miejscowości Sądy będą miały więcej swobody przy wymierzaniu kar, osłabieniu ulegnie rola prokuratora, a podejrzani zyskają więcej praw – to najważniejsze zmiany zaproponowane przez resort Adama Bodnara. Nowela zawiera także zmiany dotyczące kary dożywocia oraz stosowania tymczasowego aresztu. Nowelizacja Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego ma na celu dostosowanie polskiego prawa do standardów konstytucyjnych i unijnych – czytamy.
Jak podaje „Dziennik Gazeta Prawna”, modyfikacja lub wyeliminowanie wprowadzonych przez poprzednią ekipę rządzącą najbardziej kontrowersyjnych i sprzecznych z normami konstytucyjnymi i międzynarodowymi rozwiązań – to „cel projektu zmian”. Został on właśnie wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów.
Pożegnanie z surowym prawem karnym. Podejrzani zyskają więcej praw. Nowela zawiera zmiany dotyczące kary dożywocia. Sądy nadal będą mogły orzekać taką karę, ale z możliwością ubiegania się o warunkowe zwolnienie po odbyciu 25 lat kary pozbawienia wolności. Autorzy „proponują rozwiązania, dzięki którym sądy, wymierzając karę, nie będą już musiały baczyć przede wszystkim na to, aby miała ona skutek odstraszający” – czytamy w dzienniku.
Po zmianach sądy będą brać pod uwagę przede wszystkim okoliczności związane z osobą sprawcy, co ma pozwolić im tak kształtować karę, żeby na pierwszym miejscu była resocjalizacja skazanego, a nie odpłacenie mu za popełniony czyn.
Zmiany w prawie karnym. Większe prawo do obrony
Nowe przepisy mają w sposób pełniejszy zagwarantować prawo do obrony, w tym między innymi zasadę, zgodnie z którą już zatrzymany będzie miał możliwość skorzystania z pomocy obrońcy. W praktyce każdy podejrzany będzie miał dostęp do obrońcy przed pierwszym przesłuchaniem oraz zagwarantowaną poufność kontaktów. Dodatkowo – bez względu na swoje zasoby finansowe czy pozycję społeczną – każdy podejrzany będzie miał prawo do poufnego kontaktu z obrońcą.
Wprowadzenie zaproponowanych zmian w prawie karnym może zatrzymać postępowanie naruszeniowe prowadzone przez Komisję Europejską. Wdrożenie unijnych dyrektyw jest konieczne do zrealizowania tzw. kamieni milowych oraz z uwagi na rozpoczynająca się 1 stycznia 2025 r. prezydencję Polski w Radzie Unii Europejskiej.
Zmiany w prawie karnym. Nowe zasady dotyczące tymczasowego aresztu
Zgodnie z propozycją zmian maksymalny czas przebywania w areszcie będzie skrócony z 24 do 12 miesięcy. Aby przedłużyć areszt konieczne będzie przedstawienie dowodu o sprawnym przebiegu śledztwa. Jeżeli sąd uzna, że postępowanie jest źle prowadzone, będzie mógł odmówić przedłużenia tymczasowego aresztowania.
Projektodawcy chcą również osłabić bardzo mocną rolę prokuratora względem sądu. W tym celu proponują na przykład, aby sądy nie były już związane stanowiskiem śledczego, decydując o nadzwyczajnym złagodzeniu kary, osoby, która poszła na współpracę z organami ścigania. Obecnie prokuratorzy mogą decydować o wielu kwestiach procesowych, na przykład mogą wnioskować o całkowite lub częściowe wyłączenie jawności rozprawy.